S28 - Havenmonument

Door toename van het aantal schepen, die in het begin van de jaren “50 de haven van Stein aandeden, bestond er de behoefte om de haven te hernieuwen en te moderniseren en deze op een zodanig peil te brengen dat ze aan die behoefte voldeed en op een zo modern mogelijk peil bleef. De hernieuwde haven is officieel geopend op 13 augustus 1955 in tegenwoordigheid van de Directeur - Generaal van Verkeer Mr. G.H. Dijkman van Gunst en tal van autoriteiten en burgemeester Corten.

Hoe belangrijk deze haven voor Stein en omgeving was, kwam op treffende wijze op 14 september 1957 tot uitdrukking bij de onthulling van het havenmonument, voorstellende een boer, een mijnwerker en een havenarbeider, die uitzien over de Steinder haven, die een nieuwe toekomst tegemoet ging. Het havenbeeld is gemaakt door de Heerlense kunstenaar Quanjel.  Burgemeester Corten onthulde het beeld onder toeziende ogen van scouting Stein en vervolgens speelde de Steinse fanfare het Limburgs Volkslied.
De kosten bedroegen in totaal 10.027,15 gulden. 

De beeldengroep bestaat uit fragmenten en is geplaatst tegen een betonnen achterwand, ondersteund door een gemetselde sokkel. Rondom het kunstwerk is een gemetselde keermuur opgetrokken.

Op de sokkel is in reliëfletters de tekst aangebracht:

TIJDENS DE REGERING VAN KONINGIN JULIANA WERD DE GEMEENTEHAVEN STEIN OP 13 AUGUSTUS 1955 OPENGESTELD.BURGEMEESTER CORTEN REINIER VICTOR HUBERTUS,  WETHOUDER PEPELS GERARDUS, HERMANS HENRICUS, HOUBEN LUDOVICUS LAURENTIUS.

Aan de linkerzijde van de sokkel is het wapen van Limburg en aan de rechterzijde het wapen van Stein aangebracht.

De restauratie.

Harry Strijkers geeft in zijn boekje “Een Tweede Leven voor het havenmonument van Stein. Kroon op werk Stichting Kleine Monumenten Stein” de restauratie grondig weer. Hij schrijft het volgende:

“ Het monument heeft meer dan 50 jaar weer en wind getrotseerd. Het verval was steeds meer waarneembaar en het monument kwam in een slechtere staat te verkeren. Dank zij het initiatief van de Stichting Kleine Monumenten Stein is het tij op tijd gekeerd. Ook kreeg men hierbij hulp van de Stg. MEG. Voorzitter Gielkens attenteerde locoburgemeester Harry Govers op het slechte Havenmonument. En hij gaf aan dat de onderhoudstoestand van het beeld al vaker ter sprake was gekomen en het leek hem een goede zaak dit opnieuw aanhangig te maken. De Stg. MEG was bereid om te participeren in de restauratiekosten. De Stichting Kleine Monumenten had reeds eerder een behoorlijk bedag voor de vereiste restauratiekosten toegezegd gekregen, o.a. van de gemeente Stein, Rabobank en de Provincie. Na een bezoek aan de fa. L’Ortye zegde ook deze toe een substantiële bijdrage te leveren. Eind 2010 werd in eigen beheer het havenmonument door Ton Meijers ontmanteld en de onderdelen opgeslagen op het erf van Lei van Mulken. Het herstel kon beginnen: De hulp werd verder ingeroepen van de keramist Henk Tummers die inmiddels bereid gevonden was om samen met Lei van Mulken de restauratie uit te voeren.

Met name de linkerkant van het uit 27 elementen bestaand kunstwerk was zwaar gehavend en moest geheel worden hersteld. De opbouwsteunmuur werd schoongemaakt, bijgemetseld en opnieuw bepleisterd. Dit gold ook voor het bestaande basement met de beletterde keramiektegels. Deze 31 tegels moesten gedeeltelijk herbakken of hersteld worden. Dit gold tevens voor de aan de zijkanten ingemetselde provincie- en gemeentewapens.

De loszittende delen werden verwijderd en opnieuw geboetseerd. Na het boetseren, drogen en het ovenbakken werden de delen weer op de juiste plaats aangebracht en vastgelijmd. Hierna werden de voegen tussem de aangebrachte delen gedicht en bewerkt volgens de bestaande structuur.

Eind februari 2011 waren alle kunstwerkelementen klaar. In april/mei werd de opbouwsteunmuur hersteld. Ook de bestrating rond de voetkolom werd vernieuwd. Vanaf 18 juli 2011 begon een drietal leden van de Stichting Kleine Monumenten het bestaande pleisterwerk van de onderbouw en tuggesteun te verwijderen. Begin augustus begon Ton Meijers met het terugplaatsen van de gerestaureerde segmenten van het havenbeeld. Lei van Mulken heeft nieuw pleisterwerk aangebracht. De lichtgele kleur van deze laag “spachtelputz” contrasteert goed met het okergele kleur van de wapens.

De kroon op het werk was de onthulling op zaterdagmiddag 10 september 2011 door de heer L’Ortye, in het bijzijn van vele genodigden.

Toch was het in 2017 alweer nodig om het havenbeeld goed onder handen te nemen.

We hebben van te voren uitvoerig overleg gehad met Marij en Jean Heijligers inzake de restauratie van het Havenbeeld. Dit beeld was door weersinvloeden al weer flink aangetast en restauratie was dringend noodzakelijk. Er is uiteraard langdurig gesproken over het bijbehorend kostenplaatje (ruim 19.000 euro) en over de te leveren kwaliteit. Nadat we overeenstemming hadden bereikt is op 11 juli deze restauratie van start gegaan.

Broer Jean en zus Marij Heijligers gingen voortvarend te werk, mede geholpen door het mooie weer. Met een hoogwerker van de firma Collé kwamen ze heel goed dichtbij de beeldengroep. Loszittende delen werden verwijderd en ter plekke opnieuw gemaakt en haarscheurtjes werden met vloeibare mortel gedicht. Het hoofd van een van de beelden werd geheel opnieuw opgevuld.  Tenslotte werd het Havenbeeld diverse keren geïmpregneerd.

Het is de bedoeling om jaarlijks het beeld te inspecteren en indien nodig de eerste 5 jaren kleine restauraties uit te voeren.Voorlopig kan het beeld er weer vele jaren tegen.

“Haven der Mijnstreek” (Bron, Gazet van Limburg, 02-08-1955)

Inleiding;

Door de komst van de mijnen en het Julianakanaal heeft het betrekkelijk kleine Stein op scheepvaartgebied iets groots verricht.
Zonder de financiële steun van rijk of provincie, maar met medewerking van de Staatsmijnen en het volk, heeft Stein destijds van een gemeentelijke haven, de grootste en modernste los- en laad-binnenhaven van Nederland gemaakt.
Om de gestelde industriële doeleinden te kunnen verwezenlijken, hebben gemeenten en bevolking binnen onze regio zich moeten getroosten.
Een bedrag van maar liefs € 1,250.000,00 werden door de gemeente Stein geïnvesteerd. Landoppervlakten werden geopperd, zowel door de gemeente Stein, alsook privé-landgrond van de omliggende boerenbevolking. Dit alles in het kader van ons toekomstige streekbelang.

De gemeente Stein gaf onder leiding van Dhr. Pepels, wethouder van Stein en Eugene Quanjel, Kunstenaar uit Heerlen, de opdracht om de officiële opening van de uitgebreide haven op 13-14-15 augustus 1955, van een feestelijk tintje te voorzien. In opdracht van het gemeentebestuur van Stein, zou Eugene Quanjel t.a.v. het hele gebeuren rondom de uitbreiding van de haven, een monumentaal kunstwerk ontwerpen. Het ontwerp uit 1955 van Eugene Quanjel, werd pas 2 jaar later op 14 september 1957 onthuld door Burgemeester Corten, onder de toeziende ogen van Scouting Stein. Vervolgens speelde de Steinse fanfare St. Martin, het Limburgs Volkslied.

Het Havenbeeld

De 3,5 meter hoge figuren, zijn vervaardigt uit gebakken Limburgse klei en zijn opgebouwd uit 27 verschillende elementen. Dit alles werd geplaatst op een sokkel, welke op zijn beurt weer op een basement in de vorm van een scheepsboeg werd geplaatst. Deze scheepsboeg is opgetrokken uit schoon metselwerk. Aan de zijkanten staan de wapens van Stein en Limburg.

De gedachte achter het monument.

De beeldengroep verteld ons over, “het verleden, het heden en de toekomst”, binnen onze mijnstreek en symboliseert, de samenwerking tussen gemeenten, landbouwers, mijnwerkers en havenarbeiders, door een gezamenlijke investering voor een betere toekomst en te kunnen groeien, tot de eenheid van wat we nu zijn!!!

Waartoe hebben al deze investeringen, nu anno 2025 geleid?

” Zonder Verleden geen Toekomst”

Stein ligt centraal. In een straal van driehonderd kilometer heeft het toenmalige besluit, een afzetgebied met meer dan 200.000 bedrijven en honderd miljoen consumenten opgeleverd. Het moge duidelijk zijn dat de toenmalige offers en investeringen, niet voor niets zijn geweest als we nu kijken naar de oogst van deze ontwikkelingen.

Nu er al zo veel aan zichtbaar materieel erfgoed is verdwenen, is het prioriteit dat we ons blijven inzetten voor behoudt van dit monument. Het vertegenwoordigd de Roots van ons bestaan. Erfgoed en m.n. dit havenmonument is een vorm van volksvertegenwoordiging.

Stichting Kleine Monumenten Stein

Onder toeziend oog en inspecties van de Stichting Kleine Monumenten Stein, werd het beeld nauwlettend in de gaten gehouden voor evt. verval.
Reeds in 2010, zwaar gehavend en geteisterd door weer en wind, was het nodig om een grote restauratie uit te voeren, om het monument verder te behoeden van de ondergang. Het stond er weer geweldig bij, echter in 2017 werd het beeld nogmaals gerestaureerd.

Nog steeds werken de grillen van moeder natuur in op dit monument, dat tevens tot ergernis van vele geïnteresseerden, niet meer toegankelijk is voor het volk.
De Stichting Kleine Monumenten Stein heeft in 2023 een alert afgegeven richting gemeente Stein, wat betreft de slechte toestand van het havenmonument.

De Gemeente Stein had als toenmalige opdrachtgever van 1955 tot 1987, het beheer over het monument.
In 1987 werd namelijk het havengebied, incl. het havenbeeld, (welk staat voor onze volksvertegenwoordiging) verkocht aan de firma L'Ortye.